One redde U2 van de ondergang in Berlijn

Wanneer U2 zich in 1987 met hun vijfde album The Joshua Tree zich kroont tot een van de grootste bands ter wereld, blijkt het vinden van een goede opvolger lastig voor de bandleden. Rattle and Hum, dat een jaar later verschijnt, is een mix van nieuw materiaal en live-uitvoeringen van oudere U2-tracks en covers.

Ondanks het succes van nummers als Desire en When Love Comes to Town, komt het project niet in de buurt van het met gejuich ontvangen The Joshua Tree. Een recensent van The New York Times noemt Rattle and Hum “een zooitje”, en schrijft dat de plaat “oprechte grootheidswaanzin” uitstraalt.

Vervreemding in een herenigde stad

Het moet anders, besluiten Bono en co., en in 1990 vertrekt de band naar Berlijn voor wat nieuw album Achtung Baby moet worden. U2 neemt zijn intrek in de Hansa Tonstudio, de plek waar meesterwerken als Heroes van David Bowie en Your Funeral… My Trial van Nick Cave & The Bad Seeds werden opgenomen. De U2-leden verwachten geïnspireerd te raken door de sfeer van de zojuist herenigde Duitse hoofdstad, maar die inspiratie blijkt in eerste instantie ver te zoeken. "Het was pure arrogantie om te denken dat we iets zouden creëren op het niveau van David Bowies Low of Heroes", schrijft Bono in zijn autobiografie Surrender - 40 Songs, One Story. "Maar enige arrogantie is cruciaal voor het creatieve proces."

Naar verluidt willen bassist Adam Clayton en drummer Larry Mullen Jr. vasthouden aan het klassieke U2-geluid, terwijl frontman Bono en gitarist The Edge invloeden uit industrial en elektronica in het nieuwe materiaal hopen te verwerken. Het leidt tot onenigheid onder de bandleden: Mullen zegt later zelfs dat hij het idee krijgt dat dit zomaar het einde van U2 zou kunnen betekenen.

Maar het is een sessie voor een track met de voorlopige titel Sick Puppy (dat later zou uitgroeien tot een andere U2-hit: Mysterious Ways), waarin het ineens wél lukt. Producer Daniel Lanois vraagt The Edge of hij de akkoorden van de bridge van Sick Puppy op een akoestische gitaar wil spelen, en op dat moment wordt de basis van One gelegd.

“Er gebeurde plots iets heel krachtigs in die kamer”, vertelt The Edge jaren later in From the Sky Down, de documentaire over het maken van Achtung Baby. “Iedereen hoorde dat dit iets speciaals was. Alsof we allemaal een glimp opvingen van wat dit nummer zou kunnen zijn.” Die glimp ontwikkelde zich razendsnel in een complete track: binnen een kwartier heeft U2 de structuur van One compleet.

“Het was een geruststellend moment”, schrijft The Edge in het boek U2 by U2 over het maken van het nummer. “Iedereen dacht: oh, we zijn begonnen aan het album. Het is de reden dat je in een band zit, die momenten dat er een geest op je neer lijkt te dalen en je iets aangrijpends maakt. One is een ontzettend meeslepend werk, het raakt je recht in je hart.”

De sessie waarin One ontstaat, zorgt voor een creatieve injectie bij de leden van U2. Het zorgt voor hernieuwde energie in de sessies van Achtung Baby, dat uitgroeit tot een van de best ontvangen albums in het oeuvre van de band.

De betekenis

Over de betekenis van de songtekst van One is veel gespeculeerd. Sommige fans interpreteerden dat het nummer over de hereniging van Oost- en West-Duitsland ging, terwijl anderen vermoedden dat het over de problemen in het huwelijk van The Edge ging.

“One is zo krachtig vanwege, niet ondanks, de onoplosbare onduidelijkheid”, schrijft de BBC over het nummer. “Het is omschreven als een nummer dat gaat over een band in een crisis, de ineenstorting van een huwelijk, de moeizame relatie tussen een vader en een zoon, een land dat samenkomt, een ander land dat uiteenvalt en een ruzie met God. Misschien gaat het over al die zaken.”

Wat One in ieder geval niét is, is een liefdesliedje. “Het is een beetje een verknipt nummer, en daarom snap ik nooit waarom mensen het draaien op hun huwelijk”, vertelt Bono in U2 by U2. “Ik heb meer dan honderd mensen ontmoet die het op hun bruiloft hebben afgespeeld. Dan zeg ik: ‘Ben je gek? Het gaat over uit elkaar gaan!’”

Anton Corbijn

Voor One worden maar liefst drie videoclips gemaakt. De eerste versie is de bovenstaande video van regisseur Mark Pellington, waarin te zien is hoe een buffel door een veld rent, gevolgd door een veld met bloemen en het woord “één” in verschillende talen.

De Nederlandse fotograaf en regisseur Anton Corbijn maakt ook een clip voor het nummer. “Ik werkte al tien jaar met ze samen als fotograaf”, vertelt hij in 2005 aan The Guardian. “We hadden onze ups en downs gehad. Ik maakte in 1984 de clip van Pride (In the Name of Love). Dat was een ramp, niemand zag hem.”

“Het duurde acht jaar voordat ze me weer een kans gaven. Ik deed ontzettend veel moeite om mezelf te bewijzen als regisseur”, vervolgt Corbijn. “Ze waren het eens met al mijn ideeën, inclusief het plan om de bandleden in drag te laten zien. Later besloten ze dat de opbrengst van de single naar aids-organisaties zou gaan. Ze waren bezorgd dat het beeld van de band in drag aids op een negatieve manier zou linken aan de homoseksuele gemeenschap, en dus lieten ze de video vallen.”

Bekijk hieronder de door Anton Corbijn gemaakte clip voor One:

Daarom wordt er nog een derde video gemaakt, waarin te zien is hoe U2 het nummer in een bar speelt. Een paar maanden later verzoekt U2 MTV echter om toch weer de clip van Corbijn te laten zien. “Daarom werk ik graag met U2”, zegt de fotograaf, “ze zijn erg loyaal aan me gebleven, en dat is zeldzaam in de muziekwereld.”

Mary J. Blige en Johnny Cash

One groeit uit tot een van de bekendste nummers van de Ierse band in de jaren 90. In de zeroes verschijnen er nog twee bekende versies van de track, waaronder de samenwerking van U2 met Mary J. Blige, die afkomstig is van haar album The Breakthrough uit 2005.

Ook Johnny Cash neemt een versie van de song op, als onderdeel van de American Recordings-albumreeks die hij met producer Rick Rubin maakt. Op de derde plaat uit de reeks, Solitary Man uit 2000, is Cash’ versie van One te horen.

NPO Radio 2 Top 90's

NPO Radio 2 staat van 7 t/m 11 november volledig in het teken van de jaren ’90. Tussen 09.00 en 20.00 uur hoor je vijf dagen lang de mooiste nummers uit de 90’s voorbijkomen. Lees hier meer informatie.