Shady is back: Eminem als superheld, Elvis en meer in Without Me

Without Me komt voort uit Eminems alter ego Slim Shady, het personage waarmee hij zijn meest provocerende en humoristische kant laat zien. In tegenstelling tot de meer persoonlijke en introspectieve nummers van zijn eerdere album, is Without Me een satire op alles en iedereen in de omgeving van de rapper. In het nummer deelt de artiest rake klappen uit aan zijn critici, muzikale rivalen, zijn moeder en de Amerikaanse media. Op Without Me klinkt ook een van Eminems meest herkenbare zinnen ooit: “Guess who’s back, back again? Shady’s back, tell a friend.” Hij laat zijn publiek weten terug te zijn van weggeweest. Voor het album werkt Eminem opnieuw samen met vriend en collegarapper Dr. Dre, die niet alleen als uitvoerend producent betrokken is, maar ook opduikt in de videoclip.

Maatschappijkritiek

Achter de humor en de chaos van de song schuilt een scherpe maatschappijkritiek. Without Me is een parodie op de Amerikaanse popcultuur, waarin Eminem zichzelf neerzet als een witte rapper in een overwegend zwarte kunstvorm. Hij vergelijkt zichzelf met Elvis Presley, een witte artiest die populair werd met een muziekstijl die ook geworteld is in de Afro-Amerikaanse cultuur. De rapper problematiseert dat witte mannen commercieel succes hebben in genres waar ze oorspronkelijk geen deel van uitmaken.

Eminem erkent dat hij zelf onderdeel is van het systeem dat hij bekritiseert en hier ook op een egoïstische wijze van profiteert. In de lyrics van Without Me benadrukt Slim Shady dat er twintig miljoen andere witte rappers kunnen opduiken, maar dat het zonder hem leeg zou aanvoelen in de rapwereld.

Van superheld tot Moby

Elvis Presley verschijnt, gespeeld door Eminem, ook in de bijbehorende muziekvideo. De clip is geregisseerd door Joseph Kahn en minstens zo uitgesproken als het nummer zelf. De visuele vertaling van het nummer is opgezet als een stripverhaal vol snelle scènes en overdreven personages. Eminem en Dr. Dre spelen een parodie op superhelden die op missie gaan om een kind te redden dat een exemplaar van The Eminem Show heeft gekocht. De cd zou zogenaamd “te slecht” zijn voor het kind, onder meer vanwege de expliciete teksten. Het is een knipoog naar de kritiek die Eminem krijgt van ouders en mediafiguren die zijn muziek als schadelijk bestempelen. In een behind-the-scenes van MTV vertelt Eminem zelf over het idee achter de clip: “Het voelt bijna alsof Dre en ik hier weer samen zijn om de dag te redden. Om hiphop eens en voor altijd te redden. Op deze missie heb ik mijn hele leven gewacht.”

Tussen de reddingsactie door zien we Eminem in allerlei gedaanten. Naast dat hij tijd doorbrengt in de badkamer als Elvis Presley, speelt hij onder andere ook zijn moeder Debbie Mathers in een talkshow, danst hij als Osama Bin Laden en doet hij yoga als Moby.

Succesvol

De videoclip van Without Me werd een enorm succes en sleepte veel prijzen in de wacht. Tijdens de MTV Video Music Awards won hij maar liefst vier prijzen: Video van het jaar, Beste Mannelijke Video, Beste Rap Video en Beste Regie. Meer dan twintig jaar later blijft Without Me een van de meest herkenbare momenten uit Eminems carrière. Kijk de clip hieronder:

Eminem in de NPO Radio 2 TOP 2000

Without Me staat sinds 2016 in de lijst der lijsten. Benieuwd hoe zijn nummers zijn gestegen en gedaald in de lijst door de jaren heen? Bekijk hier de statistieken.