Paul en John waren altijd al rijker dan Ringo en George, veel rijker. De reden? Auteursrecht. Het alleenrecht hebben op muziek of tekst, daar valt vaak meer mee te verdienen dan wekenlang optreden. Maar auteursrecht blijft vage materie. Rechtszalen lopen vol met artiesten en instanties die rechten en licenties claimen van creatieve uitingen. Een paar voorbeelden van hoe het wel, en hoe het niet moet.
Kwart miljoen voor Beatles-nummer
Voor het eerst zal een origineel Beatles-nummer gebruikt worden in een televisieserie. Met de nadruk op origineel. ‘Mad Men’, een Amerikaanse serie, wil absoluut niet een cover gebruiken. Maar dat mocht niet zomaar. EMI, die de rechten van The Beatles in handen heeft, vroeg het gigantische bedrag van 250.000 dollar voor het gebruik van het origineel van ‘Tomorrow Never Knows’.
Lionsgate, het bedrijf dat Mad Men produceert, tastte diep in de buidel. Ook de overgebleven Beatles gaven toestemming en kregen een deel van de buit. Een uitzonderlijke overeenkomst. Niet alleen geven The Beatles sporadisch hun werk vrij, het bedrag is ook torenhoog. Een gemiddeld, bijna identiek covertje had ongeveer een vijfde van het bedrag gekost. Authenticiteit staat hoog in het vaandel van Lionsgate.
De Banaan van Andy
Hoe gecompliceerd het Amerikaanse auteursrecht is, laten The Velvet Underground en the Andy Warhol Foundation (AWF ) heel goed zien. Begin dit jaar kregen ze ruzie om ‘de banaan’.
Andy Warhol tekende de banaan speciaal voor de albumhoes van The Velvet Underground & Nico. Lou Reed en zijn Underground eiste van AWF dat ze de banaan van de overleden kunstenaar niet meer gebruikte. Het zou teveel associatie hebben met de band.
Niemand heeft in de tijd van de release van de plaat de rechten geclaimd. Het is daarmee onderdeel van het publieke domein. AWF mag de afbeelding dus gebruiken, maar niet toe-eigenen. Andy’s banaan is van ons allemaal.
Jammer voor Velvet Underground
De plaat wordt gezien als een van de meest invloedrijke platen in de geschiedenis, maar was financieel een ramp voor The Velvet Underground, die in 1972 uit elkaar ging. Helaas, als het Lou Reed was gelukt het recht te claimen namens de band, had hij mogelijk royalty’s kunnen innen voor velen miljoenen dollars.
En zo zijn er maandelijks honderden zaken waar rechters zich over moeten buigen.
Eye of the Tiger
Ook Newt Gingrich kreeg tijdens zijn campagne om presidentskandidaat te worden een tik op de vingers van de rockband Survivor. ‘The Eye of the Tiger’ was zonder toestemming gebruikt tijdens zijn presentaties, zo beweerde Survivor. Amerikaanse politici hebben een traditie: het onrechtmatig gebruiken van muziek. Tom Petty, The Talking Heads en Jackson Browne hebben de laatste jaren al bedragen ontvangen omdat hun liedjes waren gebruikt door politici.
Zorgen
Auteursrecht veroorzaakt een hoop zorgen bij burger, overheid en artiesten. Instanties als BMI en ASCAP, die auteursrecht kopen, beheren en beschermen worden er elk jaar rijker en rijker mee. Dit valt te danken aan het multimediale tijdperk, waar alles van iedereen lijkt te zijn. Maar creatieve uitingen zijn nou eenmaal rechtmatig beveiligd.
Voor wat…
Rockband Blink-182 maakt het niet zoveel uit en dankte fans voor het gebruiken van hun muziek. Jullie gebruiken onze muziek? Dan gebruiken wij jullie video’s. Blink-182 heeft een videoclip samengesteld uit YouTube fragmenten waarin er onrechtmatig gebruik is gemaakt van de muziek van Blink-182. Eerlijke deal.
