Interview: biograaf van Bruce Springsteen

Muziekjournalist Peter Schavemaker sprak als enige journalist in Nederland uitgebreid met de schrijver.

WIN DE BIOGRAFIE 'BRUCE', BEANTWOORD HIER DE PRIJSVRAAG!

Peter Ames Carlin werkte voor het schrijven van ‘Bruce’ nauw samen met The Boss, waardoor hij toegang kreeg tot gesprekken met zijn vrienden en familieleden. In het boek wordt de moeilijke jeugd van Bruce beschreven, de eerste successen met zijn eerste bands Castille, Child en Steel Mill, de moeizame relatie met zijn vader, het overlijden van zijn saxofonist Clarence Clemons (18 juni 2011) en het succes van ‘Born to Run’, ‘The River’ en ‘Born in the USA’. Leuke onthullingen in het boek zijn de enorme verliefd van Janis Joplin op Bruce en dat The Boss ooit gevraagd is om op Woodstock te spelen. Hij liet dit aan zich voorbij gaan en gaf de voorkeur aan een optreden in een lokale club in New Jersey.

Peter Ames Carlin werkt op dit moment aan een biografie over Paul Simon.

Carlin begon in 2009 met het schrijven aan ‘Bruce’. Na 18 maanden werd hij gebeld door Jon Landau, de manager van Springsteen die aan Carlin vroeg of hij Springsteen wilde ontmoeten om te praten over samenwerking bij het schrijven. Peter Ames Carlin ging (uiteraard) op dit voorstel in, hij zegt hierover: ‘Ik kreeg de sleutels van het Kingdom’.

“Voordat ik het telefoontje van Landau ontving had ik al veel medewerking gekregen van vrienden, voormalige muzikanten, en een aantal familieleden van Bruce. Hierna kreeg ik, via Bruce zelf, bijna ongelimiteerde toegang tot zijn directe familie, zoals zijn moeder, zusters en nichten. De toegang krijgen tot het ‘Kingdom’ van Bruce was een geweldige kans. Eerlijk gezegd zorgde deze kans wel voor wat druk bij het schrijven van het boek. Hierna moest elk woord en elke komma kloppen. Ik wilde het niet verprutsen. ”

Je had vooraf een donker beeld van Bruce Springsteen en vond hem een moeilijke man.

“Het verhaal van zijn leven is bijzonder en heeft twee kanten. Naast het grote succes is er een gecompliceerd leven, waarbij Bruce soms een moeilijke man is. Ik wilde vanaf het begin een portret over hem schrijven die deze twee kanten belicht. Tijdens onze eerste ontmoetingen heb ik dit moeilijke onderwerp met Bruce besproken. Hij wilde dat dit duidelijk een plaats zou krijgen in het boek. Hij benadrukte dat ik hem hierover stevig mocht bevragen.”

Op welke manier is dat donkere beeld veranderd na het schrijven?

“Dat is niet veranderd. Ik ben wel beter gaan begrijpen waar zijn donkere kant vandaan komt en hoe het zich uit in zijn leven. Bruce is iemand die heel veel begrip heeft voor mensen die, door welke omstandigheid dan ook, in het leven aan de rand zijn beland en leven buiten het maatschappelijke middenveld, een milieu waarin hij zelf ook opgroeide in Freehold, New Jersey. Deze achtergrond is altijd een zware last geweest voor Bruce. Hij verlangde altijd om mee te kunnen doen, sterker nog hij wilde het liefste de meeste aandacht. Hij heeft zijn hele leven gezocht naar een manier om -letterlijk en figuurlijk- in de spotlights te kunnen staan, maar ook om te zorgen dat de mensen die het moeilijk hebben de aandacht krijgen die ze in zijn ogen verdienen.”

In het boek staat op pagina 23 een quote van zijn jeugdvriend Bobby Duncan. Hij zegt: ‘Bruce was een soort eenzame rebel.’ Bruce zegt zelf: ‘Ik maakte niet makkelijk contact. Ik was erg op mezelf.’

“Precies. Zijn moeder is in het boek daar opmerkelijk open over. Ze zegt dat ze hem op de rand van de zandbak zag zitten, ver weg van alle andere kinderen. Zij vroegen hem niet om mee te spelen, maar Bruce had ook niet de sociale handvaten om mee te durven doen. Pas nadat hij, als vijftienjarige, op Kerstochtend 1964 een gitaar kreeg, veranderde zijn zelfvertrouwen. Bruce zegt in het boek: ‘Wat ik in de spiegel zag begon me pas te bevallen toen ik een gitaar in mijn handen had.’”

Is Bruce nog steeds die eenzame rebel?

“Ja, op verschillende manieren. Door zijn enorme succes heeft hij een rustige omgeving kunnen creëren, maar je kunt niet alles kopen voor geld. Net als iedereen die ’s ochtends wakker wordt ervaart hij vaak, voor de spiegel, nog steeds de eenzame jongen die hij vroeger was en de zorgen die hij toen had. Succes wast niet alle problemen weg.”

In het boek wordt Bruce Springsteen door velen vergeleken met een religie. Zijn voormalige manager Mike Appel zegt op pagina 148: ‘Bruce is geen rock ’n roll maar een religie.’

“Ik heb op vijftien jarige leeftijd, tijdens mijn eerste Bruce Springsteen concert (20 december 1978 in Seattle, red.) voor het eerst ervaren hoe zijn stem, zijn rauwe muziek en de manier waarop hij met zijn eerlijke teksten een verhaal wil vertellen, gezamenlijk zorgden voor een zeer bijzondere sfeer die bijna religieus voelde. Ik had nog nooit iemand gezien die op deze manier optrad. Elk woord die hij zong voelde als de waarheid. Springsteen werkt wel met het religieuze gevoel. Hij wil het publiek vertrouwen geven.”

Waar komt dit vandaan?

“Hij wil een bijna spirituele ervaring die hij in 1957 had met Elvis Presley laten herleven via zijn muziek. In dat jaar zag Bruce Elvis voor het eerst op televisie in de Ed Sullivan show. Elvis bleek ook uit het zelfde arme milieu te komen als Bruce. The King bleek voor Bruce iemand die zijn wereld veranderde, als een soort nieuw licht. Zijn muziek en uitstraling gaf Bruce het gevoel dat er nieuwe mogelijkheden waren in je leven. Springsteen besloot hierna om dat gevoel en vertrouwen, voor altijd, te willen overbrengen op andere mensen. Bruce wil net als Elvis hierbij alles geven en recht vanuit zijn hart laten weten dat hij het meent, bij alles wat hij doet. Tijdens een concert heeft, deze interactie met het publiek, soms sektarische trekjes.”

Hoe ver gaat deze bijna verering?

“Op de cover van ´Born to run´ staat hij gekleed in een Elvis Presley broek en leren jas. Het was een aanbeding voor zijn God: Elvis Presley. Op dat moment stond Springsteen met zijn rug tegen de muur. Hij mocht van zijn platenmaatschappij alleen nog een lp maken wanneer ook de single succesvol zou zijn. Het kostte Bruce meer dan zes maanden op de lp op te nemen, omdat hij op elk microdetail lette. Hij wilde alles uitsluiten om, in zijn ogen, een ´slecht´ album te maken. Het was voor hem er op of er onder. Het was zijn kans om een superster te worden. Springsteen stond enorm onder druk.”

Werd hij te veel onder druk gezet door bijvoorbeeld zijn (toenmalige) manager Mike Appel? Hij introduceerde opschepperig de jonge Springsteen, in mei 1972 bij Columbia Records, als de nieuwe Bob Dylan. Appel zei toen: ´Ik heb iets veel beters dan Dylan´.

“Het was niet alleen deze commerciële druk, maar vooral de druk die hij zichzelf oplegde. Bruce wilde niet zomaar een rock ´n roll plaat maken, maar dé beste plaat ooit.”

‘Bruce’ beschrijft ook de moeizame relatie met zijn vader Doug. ´Springsteen werd niet begrepen door zijn vader´, schrijf je op pagina 104. Was het meer dan een generatiekloof?

“Bruce heeft veel prachtige liedjes over zijn vader geschreven, bijvoorbeeld over de manier waarop hij geprobeerd heeft contact met hem te krijgen. Het klopt dat Bruce nooit echt werd begrepen door zijn vader, die hem tot op zekere hoogte een mislukkeling en niet mans genoeg vond. Bruce heeft in de afgelopen jaren rationeel, maar nog niet emotioneel, begrepen dat zijn vader een serieus geestelijk probleem had. Hij heeft lange tijd gedacht dat de situatie aan hem lag. Zijn vader bleek manisch depressief, waarvoor hij geen behandeling of medicijnen kreeg. Zijn vader Doug had een dubbele persoonlijkheid, naast haast gewelddadig en donker ook een lieve en aardige man. Door zijn ziekte was hij afstandelijk. Het minste probleem tussen Bruce en zijn vader was de gebruikelijke generatiekloof tussen vaders en zonen.”

We spaken al eerder over de donkere en moeilijke kant van Bruce. Is er een relatie met de soortgelijke problemen die zijn vader had? In het boek beschrijf je dat Bruce niet lang na het einde van de Rising-tournee in 2003 antidepressiva begon te slikken.

“Er is zeker een vergelijking, hoe hard dat misschien ook klinkt. Geestelijke problemen, zoals die van zijn vader, worden via DNA doorgegeven. Bijna iedereen in de familie Springsteen leidt hieraan. Bruce zelf heeft al meer dan dertig jaar psychotherapie. De antidepressiva zorgen dat hij niet creatief in de knoop raakt. Het verdient veel waardering dat hij hier zo open over is.”

Op pagina 217 in het boek staat het verhaal achter de single The River (op nummer 15 in de Top 2000 van 2012). Bruce Springsteen gebruikte hiervoor het privéverhaal van zijn zus Ginny die op haar achttiende zwanger geraakt was en getrouwd was met Mickey Shave. Ginny wist niet dat haar broer een lied over haar had geschreven en schrok toen hij het nummer zomaar speelde tijdens een concert in Madison Square Garden (21 september 1979, red.), zo beschrijft Peter Ames Carlin. Ginny zegt hierover in je boek: ‘Het is fantastisch dat hij het geschreven heeft, maar het was woord voor woord waar. Ik voelde me erg kwetsbaar toen ik het voor het eerst hoorde met duizenden mensen om me heen.’

“Dat klopt. De situatie van zijn zus raakte hem diep. Hij zag Ginny en Mickey lange tijd als een soort helden, ze waren kinderen toen ze trouwden. Bruce Springsteen schreef het uit oprechtheid voor hen. Dromen die ze hadden om naar school te gaan of dromen over hun toekomst eindigde abrupt door de situatie rond de zwangerschap. Het ontroert Bruce nog steeds wanneer hij The River zingt.”

Het boek van Peter Ames Carlin onthult twee leuke weetjes uit de popmuziekgeschiedenis.

Een van de eerste bands van Bruce Springsteen was Child. Begin 1969 werd deze band, uit Asbury Park New Jersey, gevraagd om te komen spelen op een van de nevenpodia van een driedaags muziek- en kunstfestival genaamd Woodstock (15-18 augustus). De band was al geboekt voor een optreden in The Student Prince, een locale club.

“Het is een interessante vraag wat er gebeurd zou zijn wanneer Bruce inderdaad op Woodstock had opgetreden. Springsteen had –als twintigjarige- iedereen muzikaal kunnen wegvagen, zijn podiumreputatie was inmiddels groot. Hierna was hij direct doorgebroken, maar ik denk dat Bruce er nog niet klaar voor was. De muziek die zijn band Child speelde was goed, maar was vooral gitaarmuziek. Als schrijver was Bruce eigenlijk nog een groentje, zijn teksten bleven achter bij zijn muziek en uitstraling op het podium.”

Na het ´afslaan´ van Woodstock hoorde Bruce Springsteen dat Janis Joplin, één van de sterren van het festival, had laten weten die jongen uit New Jersey wel iets meer dan leuk te vinden. Zonder dat ze hem een noot had horen spelen. Tijdens een optreden van Joplin, op 23 augustus in The Convention Hall in Asbury Park, stond de 19-jarige Bruce Springsteen in de coulisse.

“Het is een grappig en onverwacht verhaal dat ik als volgt beschrijf: Toen haar set was afgelopen, liep Janis Joplin van het podium af en gaf hem zo’n blik van: waar ben jij heel mijn leven geweest?. ‘Ik sluit niet uit dat ze me bepaalde blikken toewierp,’ vertelt Bruce Springsteen in het boek. ‘Ik was negentien, had haar tot op mijn schouders, was een grote plaatselijke ster en gedroeg me daar ook naar.’ Maar voordat Joplin de kans had om iets te zeggen, werd ze al naar het podium gevoerd voor een toegift. Op dat moment koos Bruce, die geen enkele behoefte had om Joplin beter te leren kennen, het hazenpad. Hij verdween door de branduitgang. Na haar laatste nummer haastte Joplin zich terug naar de plaats waar Bruce had gestaan. Toen ze ontdekte dat hij weg was, was ze verbaasd en teleurgesteld. ‘Waar is hij heen?’ vroeg ze. Drummer Vini Lopez wees op de branduitgang, waarop Joplin naar haar kleedkamer stormde. Even later werd manager Carl West aangesproken door de manager van de andere band die die avond speelde. ‘Janis wil met Bruce neuken.’ West haalde zijn schouders op. ‘Wat kon ik doen? Ik zei dat het me speet, maar dat hij weg was.’

Tekst © 2013 Peter Schavemaker Tekstproducties. Alle rechten voorbehouden