Iedere week belichten we een geniale vondst uit de popmuziek. Wellicht bespeelde je er zelf eentje tijdens muziekles: het klokkenspel.
Java en Bali
De historie van het klokkenspel (een Nederlandse vertaling van het originele Duitse woord 'glockenspiel') gaat heel ver terug. Al vierduizend jaar geleden gebruikten Chinese muziekensembles al bronzen bellen (niet te verwarren met cowbells). Dit ontwikkelde zich door de eeuwen heen tot diverse vormen van zogenaamde metallofoons, waarbij metalen platen zijn bevestigd aan een rechthoekig blad. Op Java en Bali ontstonden diverse varianten.
Gouden Eeuw
Een Europese variant van een metallofoon is het carillion, dat in Duitsland 'glockenspiel' wordt genoemd (omgekeerd betekent 'carillion' klokkenspel in het Frans). Door de handel met Indonesië in de Gouden Eeuw kwamen diverse metallofoons (waaronder de gendér, gangsa, saron) in Nederland terecht. Deze nieuwe handzamere instrumenten waren de inspiratie voor het klokkenspel, bleken die in de zeventiende eeuw aan populariteit won.
Met en zonder toetsen
De eerste componist die een stuk voor klokkenspel componeerde, was Georg Friedrich Händl. Al in 1739 gebruikte hij een vroeg klokkenspel in het stuk 'Saul', ruim een halve eeuw voor Mozarts 'Die Zauberflüte', waarin het instrument ook te horen is. In 1886 bedacht de Fransman Auguste Mustel een variant met toetsen voor orkesten en noemde het een celesta. Een draagbare variant, die nu nog gebruikt wordt door muziekkorpsen, werd gestileerd naar een lier, een snaarinstrument uit de Oudheid.
Wall of Sound
De sprong van harmonieorkesten en orkestbakken naar de popmuziek werd pas in de jaren '60 gemaakt. Platenproducer Phil Spector maakte het klokkenspel onderdeel van zijn befaamde Wall Of Sound-productietechniek, met 'Walking In The Rain' van The Ronettes als meest prominente voorbeeld. Daarna horen we het klokkenspel terug bij zowel The Beach Boys ('Sloop John B.') en The Beatles ('Being For The Benefit Of Mr. Kite!').
Rockers
Vanaf dat moment gaan ook rockers het instrument gebruiken in hun liedjes. Zo zorgt het klokkenspel voor een dromerig effect in 'Little Wing' van Jimi Hendrix en Jethro Tull-drummer Barriemore Barlow haalt het pingelding uit de kast voor succesvolle albums als Thick As A Brick en Passion Play. Drums, bass, gitaren en een klokkenspel: het is helemaal zo vreemd niet.
The Boss
De meest befaamde rocker die graag een klokkenspel inzet, is natuurlijk Bruce Springsteen. De in 2008 overleden Danny Federici speelde klokkenspel op een aantal van Springsteens bekendste nummers, waaronder 'Born To Run', 'Thunder Road' en 'Hungry Heart'. Toen The Boss in 2002 het album The Rising opnam, het eerste album met zijn E Street Band sinds 1984, keerde ook het klokkenspel terug in de studio.
Heel serieus
We horen het klokkenspel vaker terug in de popmuziek dan we denken. Zelfs als je de studio in zou lopen bij serieuze bands als Radiohead, Eels, Feist, Green Day of Belle and Sebastian zou het zomaar kunnen zijn dat je iemand op een klokkenspel hoort pingelen. En dat voor een instrument dat helemaal niet zo cool lijkt als je het ziet staan.
