Toumani Diabate

Kora

In zijn eentje is de Malinese koning op de 21-snarige kora-harp een orkest op zich. Dit grootse geluid ontstaat dankzij zijn weergaloze 'simultane' kora-techniek, waarbij hij tegelijkertijd bas, melodie en solo speelt. Een unieke speelstijl die hij ontwikkelde door te luisteren naar muziekcassettes van zijn vader en kora-virtuoos Sidiki Diabaté, maar ook onder invloed van West-Afrikaanse dansbands als Rail Band en Bembeya Jazz en Amerikaanse artiesten als Otis Redding en Jimi Hendrix. Toumani Diabaté  (1965 Bamako) schreef in 1987 geschiedenis met Kaira, het eerste solo kora-album ooit. Een jaar later brak hij wereldwijd door met het West-Afrikaanse flamenco-project Songhai. Vele succesvolle crossovers zouden volgen, met uiteenlopende partners als Taj Mahal, de Amerikaanse funklegende Pee Wee Ellis en Ali Farka Touré (het Grammy-winnende In the heart of the moon). Voor het eerst in twintig jaar keert Diabaté  terug naar zijn pure Mandinka- roots. Begin dit jaar presenteerde de Malinees zijn soloalbum The Mandé Variations, een cyclus van zes composities en improvisaties. Een plaat vol tintelende, kristalheldere kora-klanken van een ongekende subtiliteit en schoonheid.

Historie

Toumani Diabaté in 1965 geboren in Bamako in een familie van kora-spelers, begon halverwege de jaren tachtig als begeleider van Malinese diva's, waaronder Kandia Kouyaté. In 1987 nam hij Kaira op, het eerste solo kora-album ooit. Een jaar later brak de Malinese meester op de kora, de 21-snarige West-Afrikaanse harpluit, wereldwijd door met Songhai, een project met de Spaanse flamencogroep Ketama en folkbassist Danny Thompson. Hij continueerde zijn carriere met soloplaten en met boeiende samenwerkingsverbanden met onder meer bluesgitarist Taj Mahal (Kulanjan), kora-collega Ba Sissoko, ons eigen Fra Fra Sound, met Blur-zanger Damon Albarn (Mali Music), en vorig jaar maakte hij het prachtige Grammy-winnende improvisatiealbum In the Heart of the Moon met zijn dit voorjaar overleden vriend Ali Farka Touré.

Traditie versus vernieuwing

Diabaté is zowel behoeder als vernieuwer van de klassieke koramuziek, die diep geworteld is in de zevenhonderd jaar oude griotcultuur van het West-Afrikaanse Mandinka-rijk. Zijn weergaloze 'simultane' kora-techniek, waarbij hij tegelijkertijd bas, melodie en solo speelt, ontwikkelde hij door te luisteren naar muziekcassettes van zijn vader, de kora-koning Sidiki Diabaté, maar ook onder invloed van West-Afrikaanse dansbands als Rail Band, Les Ambassadeurs, Bembeya Jazz en Amerikaanse artiesten als Otis Redding en Jimi Hendrix. Op zijn kersverse album Boulevard de l'Indépendance, de hoofdstraat van Bamako en uitvalsweg naar de rest van Afrika, toont de Malinees zich in topvorm. Met hulp van onder meer zanger Kasse Mady Diabaté en de Amerikaanse funklegende Pee Wee Ellis presenteert hij beide zijden van zijn muzikale persoonlijkheid: de virtuoze traditionalist en de moderne avonturier. De plaat, opgenomen met zijn Symmetric Orchestra, laveert tussen dampende funk, latin en spirituele, rustgevende kora-klanken, tussen onweerstaanbare, langgerekte dansnummers en intense liefdesballades, zoals de klassieker Mali Sadio.

Kora-orkest

Het veertienkoppige Symmetric Orchestra, met in de gelederen onder meer de Malinese topzangers Soumaila Kanouté en Kassa Mady Diabaté, staat op verschillende manieren symbool voor symmetrie. Wat betreft de samenstelling van de groep zijn zowel de oude als de nieuwe generatie, en zowel mannen als vrouwen vertegenwoordigd. Er is balans tussen traditie en moderniteit. Bovendien is de groep volgens Toumani Diabaté tevens een 'muzikale reconstructie' van het voormalige Mandinka-rijk. Zoals Mali ooit het centrum was van het Mandinka-rijk, staan nu de tintelende, kristalheldere kora-klanken in het middelpunt, omringd door elektrische gitaren, drums, sabartrommels, balafoon en ngoni.