Soulquarians: het hoogtepunt van neo-soul

Laat deze 4 albums even op je inwerken (onder het artikel vind je een playlist):

Erykah Badu - Mama's Gun

D'Angelo - Voodoo

The Roots - Things Fall Apart

Common - Like Water For Chocolate

Bij een ieder die ook maar enige interesse heeft in neo-soul en aanverwante soulvolle hiphop staan deze vier albums vastgebeiteld in hun favorietenlijstje. Wat veel minder mensen weten, is dat deze albums in ongeveer twee jaar zijn opgenomen en, belangrijker, in dezelfde studio: Electric Lady Studio's in New York. Niet voor niets doen de verschillende artiesten op elkaars album mee en wordt niet zelden leentjebuur gespeeld. Dit vond plaats eind jaren negentig en als je daar bij stil staat, kun je niet anders dan concluderen dat het een magische tijd was. Vandaar deze reconstructie.

Electric Lady Studio's:

Het verhaal van de Brown Sugar-cassette

De kiem voor deze vier bekroonde albums werd gelegd door Questlove (Ahmir Thompson) van The Roots, D'Angelo, toetsenist James Poyser en hiphopproducer J Dilla. Om met de eerste twee te beginnen. In zijn boek Mo' Meta Blues vertelt Questlove over de eerste keer dat hij in aanraking kwam met D'Angelo. Questlove was met zijn meisje bij de Source Magazine Hip Hop Awards.

Het was de tijd van de ruzie tussen Westcoast en Eastcoast hiphop, Biggie Smalls en 2Pac leefden allebei nog en men kon elkaars bloed wel drinken. Tijdens het gala voelde Questlove zich niet op zijn gemak tussen al die pochende gangsterrappers, greep zijn meisje bij de hand en rende de zaal uit. Terwijl hij naar de uitgang rende, duwde iemand een cassette van Brown Sugar, het eerste album van D'Angelo, in zijn handen. Toen hij het album thuis op zijn gemak luisterde, realiseerde Questlove zich onmiddellijk dat hij en D'Angelo zielsverwanten waren.

Questlove & d'Angelo:

Droom komt uit

Uiteindelijk ontmoetten ze elkaar. Questlove was ter ore gekomen dat D'Angelo bij een optreden van The Roots aanwezig zou zijn in LA en hij besloot om die show alleen voor D'Angelo te spelen. De overige Roots-leden snapten er niets van dat Questlove totaal andere ritmesecties speelde; zij wisten niet Questlove één iemand in het publiek wilde imponeren.

Maar het sorteerde effect, want D'Angelo kwam na afloop backstage om Questlove de hand te schudden. Ze hielden contact, wisselden ideeën en na een jaar besloten ze om samen aan het tweede album van D'Angelo te werken, waarvan de titel al bekend was: Voodoo. Dit was wat Questlove altijd gewild had: gelijkgestemde artiesten samenbrengen en mooie dingen maken, waarbij hij was beïnvloed door The Native Tongues, een samenwerkingsverband van begin jaren negentig tussen Jungle Brothers, A Tribe Called Quest en De La Soul.

'Buddy' van The Native Tongues:

Dilla op het antwoordapparaat

Questlove en Q-Tip van A Tribe Called Quest waren op dat moment al vrienden en de drummer van The Roots had er geen geheim van gemaakt dat hij maar wat graag een soortgelijke community wilde maken als The Native Tongues.

In zijn huis in Philadelphia organiseerde Questlove dagelijkse jamsessies waar beginnende artiesten mochten jammen. Artiesten als Jill Scott, Bilal, India.Arie en Common liepen de deur plat en Questlove voelde dat de tijd rijp was. Tijdens een optreden ergens in de VS belde Questlove naar zijn antwoordapparaat, waarop een bericht van Q-Tip stond. Geen gesproken bericht, maar een opname van de track 'I Don't Know' van Slum Village. Questlove geloofde nauwelijks wat hij hoorde en belde zowat de hele nacht naar zijn antwoordapparaat om zich te verlekkeren aan de dikke track. Dit was het moment dat Questlove kennismaakte met de skills van producer J Dilla (of Jay Dee) uit Detroit.

'I Don't Know' - Slum Village:

Badu in de slipstream

Naast zijn werk voor Slum Village had J Dilla ook al het gelauwerde album Labcabincaliornia van The Pharcyde geproduceerd en nu was het rapper Common die graag gebruik wilde maken van de boom-bap-skills van Dilla. D'Angelo, Questlove en Q-Tip op hun beurt zagen een samenwerking met Dilla ook wel zitten, omdat hij een traditionele hiphopproducer was die de andere drie naar een hoger niveau kon tillen.

Zodoende mochten Dilla en Common ook naar Electric Lady Studio's komen om aan Common's Like Water For Chocolate te werken, terwijl D'Angelo en Questlove aan Voodoo werkten en The Roots aan Things Fall Apart. In de slipstream van Common kwam Erykah Badu mee, aangezien zij liefjes waren en Badu ook wel toe was aan een nieuw album na haar succesvolle debuut Baduizm. Dat vervolgalbum werd uiteindelijk Mama's Gun.

Waterman vanuit de ziel

En zo ging de droom van Questlove in vervulling: een verzameling van gelijkgestemde artiesten die een nieuwe sound creëerden en het huidige soul-, R&B- en hiphoplandschap opschudden en in een nieuwe vorm goten. D'Angelo, Questlove, Dilla en Poyser zaten na en sessie in de studio wat te filosoferen, toen ze erachter kwamen dat ze alle vier Waterman (Aquarius) als sterrenbeeld hebben. Zo ontstond de naam Soulquarians, de officieuze geuzennaam van het collectief, waar ook Mos Def, Jill Scott, Macy Gray, Bilal, DJ Jazzy Jeff, Talib Kweli en Cee-Lo Green tot gerekend mogen worden.

Questlove drumde nagenoeg op alle albums, D'Angelo verzorgde de toetsen en terwijl Jill Scott het nummer 'You Got Me' van The Roots schreef, mocht Erykah Badu die uiteindelijk inzingen, simpelweg omdat Badu op dat moment bekender was. Jill Scott mocht mee op tournee met The Roots, wat het begin van haar carrière betekende.

Common over de parallel tussen Soulquarians en Native Tongues:

Herinterpretatie van een genre

De muziekwereld stond op zijn kop toen de vier albums snel achter elkaar werden uitgebracht. Vooral Voodoo ontketende een revolutie. R&B was in de jaren negentig aan een vervlakking onderhevig en de hoogtijdagen van soul en funk uit de jaren zeventig leken verder weg dan ooit. D'Angelo herinterpreteerde het genre dusdanig dat hij al snel tot koning van neo-soul werd uitgeroepen en op zijn golf konden tal van artiesten meesurfen.

Hieronder zie je een zeldzame opname van Questlove zelf in Electric Lady Studio's, waar artiesten met een koptelefoon zitten te jammen (Dilla op drums) voor de opvolger van Like Water For Chocolate van Common: Electric Circus. Het licht een tipje van de sluier op van de magie van die periode.

Einde van een tijdperk?

Met dat album van Common werd ook meteen het (voorlopige) einde van Soulquarians ingeluid. D'Angelo, Dilla en Common wilden niet nog een neo-soulalbum uitbrengen, maar experimenteren met psychedelische rock van Jimi Hendrix en de elektronische sound van Kraftwerk, terwijl Questlove het gevoel had nog niet klaar te zijn met de laidback sound van neo-soul. Bovendien kon D'Angelo maar moeilijk omgaan met zijn net verworven sterrenstatus, gingen Common en Badu uit elkaar en als klap op de vuurpijl kreeg Dilla gezondheidsproblemen, waaraan hij uiteindelijk in 2006 na een lang ziektebed overleed.

De magie van die twee à drie jaar in Electric Lady Studio's is nooit meer teruggekeerd. De enige keer dat de Soulquarians daadwerkelijk met elkaar op het podium stonden was voor de documentaire Dave Chappelle's Block Party, waarin de komiek een straatfeest organiseerde in Brooklyn en waarvoor zelfs The Fugees weer even bij elkaar kwamen. Toch zei Erykah Badu onlangs dat ze een hernieuwde samenwerking met de Soulquarians nog niet heeft afgeschreven en met een D'Angelo weer in topvorm, zou dat best eens mogelijk kunnen zijn.

De trailer van Dave Chappelle's Block Party:

En tot slot de vingerlikkende playlist met Things Fall Apart, Like Water for Chocolate, Mama's Gun en Voodoo: