SKA: Reggae avant la lettre

Het was aan een wereldoorlog en de koloniale overheersing te danken dat we nog altijd kunnen genieten van reggae. Is nogal een boude uitspraak, dat realiseren we ons meteen, maar de Amerikanen en de Engelsen hebben wel degelijk een belangrijke invloed gehad op de muziek van Jamaica, de bakermat van reggae.

En om dit te verhelderen moeten we het verhaal van de voorloper van reggae, SKA genaamd, uit de doeken doen. Overigens is SKA-muziek in drie periodes onder te verdelen. De eerste fase is die in Jamaica vanaf eind jaren vijftig tot de jaren zeventig, de tweede fase is in Engeland vanaf eind jaren zeventig als de skinheads de stroming omarmen en de derde periode is in de VS in de jaren negentig, waar een band als No Doubt met de stroming aan de haal gaat.

Calyspo en Mento

Maar we beginnen op Jamaica in de jaren vijftig. Het eiland is op dat moment als kolonie onderdeel van het Britse rijk, wat al zo was sinds 1655 toen de Britten Jamaica veroverden op de Spanjaarden. Bovendien waren sinds de Tweede Wereldoorlog onophoudelijk Amerikaanse soldaten gestationeerd op het eiland om de wanboel op de wereldzeeën in de gaten te houden. Met de Amerikanen kwam ook de Amerikaanse muziek op het eiland, waar radio-uitzendingen vanuit New Orleans jazz, R&B, rock 'n roll, gospel, doowop en alle aanverwante stromingen speelden. Tot dan toe voerden typische Caribische muziekstijlen als calypso en mento de boventoon op Jamaica. Luister maar:

Mento: Calyspo:

Skankende gitaar

En zo kon het dat Jamaicaanse jeugd in aanraking kwam met artiesten als Fats Domino, Jack Dupree en Professor Longhair. En zoals dat dan gaat met jongelui speelden ze met name covers van deze artiesten die ze mengden met de Caribische sound van calypso en mento, waardoor rond 1956 een nieuwe sound ontstond die al gauw 'ska' genoemd. Volgens Ernest Ranglin, een Jamaicaanse gitarist die ook speelde bij The Wailers was dat woord door muzikanten afgeleid van the skat, skat, skat, scratchin' guitar die het typische ritme aangaf van de muziek.

Dat typische zat 'm in het plaatsen van accenten op onbenadrukte delen van de vierkwartsmaat, wat een pulserend effect teweeg brengt, dat ook wel skank wordt genoemd. Artiesten van het eerste uur die op Jamaica ska speelden met hun mobiele soundsystems waren Prince Buster, Clement "Coxsone" Dodd, en Duke Reid.

Jubelstemming verovert de wereld

Wanneer een plaatje met het ska-geluid werd opgenomen, gebeurde dat vrijwel altijd in Studio One, de studio van Clement Coxsone in Kingston. Ook The Wailers, Delroy Wilson, The Ethiopians en The Skatalites namen hun eerste platen hier op, allemaal met dat kenmerkende ska-geluid. Die sound kreeg een boost van jewelste toen Jamaica in 1962 onafhankelijk werd van Groot-Brittannië en de vreugde hierover in de muziek zich weerspiegelde. Bij Studio One bedachten ze zich in elk geval geen moment en brachten een verzamelalbum uit, met alle ska-juwelen van het moment.

Met dank aan Chris Blackwell

Overigens hadden de artiesten van Studio One nog wel de hulp nodig van hun voormalige koloniale overheerser, want het was vanuit Engeland dat ska echt voet aan de grond kreeg. Dit was te danken aan de Anglo-Jamaicaan Chris Blackwell (dus een blanke Jamaicaan) die in 1959 het label Island oprichtte en begin jaren zestig de ska naar de UK bracht, waar het genre tot bluebeat werd omgedoopt. Daar liet hij Europa en de VS kennismaken met artiesten als The Wailers, Jimmy Cliff en The Skatalites. In 1964 kwam het eerste succes met 'My Boy Lollipop' van Millie Small, dat ook in de VS een grote hit werd.

'Kappen nou!'

Ondertussen had ska Jamaica volledig in zijn greep. Net zoals het geweld en het vandalisme van de zogeheten Rude Boys, jeugd uit de getto die voor galg en rad opgroeide en tijdens dansavonden op ska-muziek amok maakte. Veel muziek die medio jaren zestig werd gemaakt op het eiland was gericht tegen de Rude Boys of juist gemaakt door dat soort types. De allereerste single van The Wailers, 'Simmer Down', was gericht tegen deze jonge hooligans om hun driften te beteugelen.

Rocksteady en Reggae

Waar Amerikaanse R&B een belangrijke rol speelde bij de totstandkoming van SKA, vervulde soulmuziek een soortgelijke rol bij de opvolger van ska, rocksteady genaamd. Deze muziek was vaak een stuk langzamer dan ska en de bass kreeg een andere rol. Bob Marley vertelde ooit dat de sound van James Brown een belangrijke rol speelde bij de evolutie van ska tot rocksteady en niet veel later tot reggae, een term die Toots and the Maytals in 1968 al eens dropten in 'Do The Reggay', maar die ook symbool staat voor de kenmerkende beat in de muziek.

Zo rond 1970 was rocksteady en reggae ook veelvuldig terug te horen in de Amerikaanse hitlijsten, zoals de evergreen 'The Israelites' van Desmond Dekker en waagde ook Paul Simon zich aan het genre, toen hij in 1971 in Kingston 'Mother And Child Reunion' opnam.

Revival

Met reggae als volledig geaccepteerde muziekstroming leek SKA in de jaren zeventig iets uit het verleden; een genre dat als bouwsteen diende voor een volgende stroming. Toch kwam daar eind jaren zeventig verandering in, toen Britse punkers SKA herontdekte en een heuse Tweede Golf ontketenden onder de naam 2 Tone, naar het label waarop de bulk van deze platen uitkwam. SKA werd tijdens deze revival gemengd met invloeden uit de punkrock, rocksteady en pop en bands als Madness, The Specials en The Selecter scoorden de ene hit na de andere, waarbij het zwart-wit geblokte motief onderdeel werd van de stroming en waar Britse skinheads zich in de jaren tachtig maar wat graag bij aansloten.

Derde golf

In de jaren negentig stak SKA in de Verenigde Staten zijn kop weer op voor een derde golf van het genre. Toegegeven, de sound was vooral geïnspireerd op de Britse punkers van de jaren tachtig, maar het geluid is onmiskenbaar terug te herleiden naar die van Jamaica uit de jaren 60. Bovendien ontstond een subgenre, dat ska met hardcore punk mengde tot ska-core, met nog snellere tempo's, gitaarvervorming en veel geschreeuw in plaats van zang. Bekende bands uit die tijd waren The Uptones en The Toasters, die weer een inspiratie vormden voor bands als Sublime en No Doubt.

Wij zijn in ieder geval benieuwd wanneer de Vierde Golf van SKA zal plaatsvinden.

Dit was een artikel in ons Dossier Reggae. Klik hier voor alle artikelen.