Alles dat je hoort te weten over ragtime

Ragtime, misschien heb je er wel eens vaag iets over gehoord. Misschien ook niet. Hoe dan ook, het behoort tot de wortels van de muziek zoals we die nu kennen. Ragtime is feitelijk de voorloper van de jazz. Het is dus interessant om eens het stof van de geschiedenisboeken te blazen en ons te verdiepen in het genre ragtime. En dan blijkt dat we niet eens zo ver terug hoeven te bladeren.

Waar liggen de roots?

Ragtime is op zijn populairst aan het eind van de 19de en het begin van de 20ste eeuw. Zo tussen 1895 en 1918 is ragtime hét muziekgenre. Het is bijna vanzelfsprekend te noemen dat het zijn grootste bloei in Amerika kent, maar daar komt het oorspronkelijk niet vandaan. Eerder in de 19de eeuw is de Afro-Amerikaanse muziek overgekomen met hun ritmische marsen en dansen. Wanneer dat Noord-Amerika bereikt, worden verschillende culturen hierdoor geïnspireerd. Onder andere binnen de Afro-Amerikaanse gemeenschap in de rosse buurt van St. Louis. Ragtime ontstaat als een combinatie van de Afro-Amerikaanse muziek met de Europese klassieke muziek. Ragtime wordt – voornamelijk door het werk van Scott Joplin – ook wel beschouwd als het Amerikaanse equivalent van artiesten als Mozart en Chopin.

Maar wat is het nou eigenlijk?

Ik hoor je denken: ‘maar wat moet ik hier nu bij voorstellen?’. Nou, ragtime is oorspronkelijk gemaakt voor piano, maar later zouden er ook blazerssecties aan worden toegevoegd. De sleutel van het genre is in ieder geval “Hit the note twice”. De baspartij (op piano dus) wordt heel strak gespeeld, terwijl de hoofdmelodie daar juist ritmisch tegenin gaat. In elk geval klinkt het een beetje alsof er niet in de maat gespeeld wordt. Hierdoor ontstaat het gevoel van ‘ragged time’: een verscheurde maat. Het is misschien makkelijker in muziek uit te drukken. ‘The Entertainer’ is één van de bekendste stukken. Dat het nummer in 1973 gebruikt wordt voor de speelfilm The Sting heeft daarvoor natuurlijk ook een steentje bijgedragen. Je herkent het vast:

De uitvinders van het wiel

Ben Harney is een veelvuldig genoemd persoon die de muziek aan het grote publiek introduceert, maar Ernest Hogan is één van de pioniers van ragtime en hij is tevens de eerste die muziek uit het genre publiceert. Hogan is een zwarte entertainer en publiceert in 1895 ‘All Coons Look Alike To Me’, één van de eerste rags op bladmuziek en verkoopt uiteindelijk meer dan een miljoen exemplaren. Hoewel Hogan een bijzonder belangrijke invloed heeft gehad op de populariteit van ragtime, heeft hij ook spijt van zijn werk, omdat hij zijn ras belachelijk heeft gemaakt.

Het startsein voor een nieuwe periode

Het begin van het tijdperk met moeilijkere rags is 1899, wanneer Scott Joplin een aantal werken uitbrengt. Zijn ‘Maple Leaf Rag’ is één van de grootste hits uit het genre geworden en toont meer diepgang en complexiteit dan eerdere nummers binnen de ragtime. Ragtime is, samen met blues, de invloed geweest voor de ontwikkeling van de eerste jazzmuziek. In de tijd dat beide genres populair zijn onder muzikanten, hebben sommige artiesten (zoals Jelly Roll Morton) een repertoire van zowel ragtime als jazz.

Een andere distributie

Ragtime kent zijn hoogtijdagen ver voordat opnameapparatuur beschikbaar is voor het gros van de mensen. De manier waarop het merendeel artiesten hun werk in die tijd vastleggen is door het uit te schrijven en op bladmuziek uit te brengen. In sommige gevallen wordt het ook als ‘piano roll’ uitgebracht, een soort bladmuziek waar gaatjes in worden gedrukt en dat dan weer op een pianospeler kan worden afgespeeld.

Het einde van ragtime?

Wanneer de jazz echt opkomt en interessant wordt voor het grote publiek, na 1917, wordt ragtime weer een beetje weggemoffeld. Hoewel een aantal artiesten nog steeds hun inspiratie halen uit het genre, bereikt de ragtimemuziek het grote publiek niet meer. Later zou ragtime nog wel een aantal revivals kennen en wordt het genre opnieuw leven ingeblazen, onder andere door vinylpersingen en gebruik van oude nummers in films en dansen.

Dit is een artikel in ons dossier Roots. Voor meer over dit thema klik je hier.