Dixieland: de traditionele jazz uit New Orleans

De één zal er bekender mee zijn dan de ander, maar als we het uitpluizen is alle jazz die we nu kennen een afgeleide van de dixieland jazz uit het begin van de 20ste eeuw. Niet alleen schijnen we een licht op de belangrijkste feiten van de New Orleans jazz, maar ook ontrafelen we het mysterie achter de naamgeving van het genre.

Een vrucht voor opvolgende stijlen

Het genre dixieland heeft zijn invloed uitgeoefend op vele genres die later zouden opkomen. Swing, rhythm & blues en rock & roll hebben allemaal hun wortels in de dixielandjazz. Om nog maar niet te spreken over de ontelbare brassbands die zich in de loop der tijd gevormd hebben. Die bands hebben allemaal één ding gemeen: ze combineren hun vernieuwende stijl - als funk, hiphop en rap - altijd met de traditionele dixielandjazz.

Maar wat is dixieland dan?

Dixieland wordt ook wel New Orleans jazz genoemd, omdat het daar zijn oorsprong kent. In het begin van de 20ste eeuw wordt het ontwikkeld en voordat men er erg in heeft, verspreid het genre ook in een decennium naar Chicago en New York. Het is de eerste jazzmuziek die bekend is en het is goed mogelijk dat je een paar van de beste standards uit die tijd kent, zoals 'Basin Street Blues' en 'When The Saints Go Marching In'. De muziek is namelijk niet alleen voor jazzfans gemaakt.

Dixieland is natuurlijk ook niet vanuit het niets ontstaan. Het is een combinatie van de stijl van eerdere brassbands, ragtime en blues, met een collectieve improvisatie er overheen gelegd. Het geluid van een band bestaat binnen het dixielandgenre voornamelijk uit een trompet, trombone en klarinet. Dat wordt dan nog aangevuld met minstens twee andere instrumenten, zoals gitaar, banjo, piano of drums. Het klassieke dixielandgeluid bestaat uit een melodie dat door een trompet gespeeld wordt, waarover dan door de andere instrumenten geïmproviseerd wordt. Hieruit ontstaat dan een heel dynamisch en polyfoon geluid.

De oorsprong van de muziek

Dixieland wordt welbekend wanneer de eerste platen miljoenen keren over de toonbank gaan. Die eerste platen worden in 1917 gemaakt door de Original Dixieland Jass Band (ja, Jass met twee keer een letter s). Het blanke orkest komt - natuurlijk - uit New Orleans en brengt begin 1917 de allereerste jazzsingle ooit uit: 'Livery Stable Blues'. Veel van de jazzstandards komen uit de vingers van de Original Dixieland Jass Band, waarvan 'Tiger Rag' misschien wel de bekendste is. Louis Armstrong en zijn All-Stars is de populairste band die gelinkt wordt aan Dixieland, hoewel hij ook in tal van andere soorten jazz actief was.

De naam dixieland verklaard

Dixieland komt van 'dixie', dat is afgeleid van Jeremiah Dixon. Hij bepaalde de grens tussen Maryland en Pennsylvania en grotendeels tussen vrije staten en staten waar slavernij gehanteerd werd. Met 'dixie' wordt de groep van elf zuidelijke Staten in Amerika aangeduid, die zich in 1860 en 1861 afscheiden van de Staat en de nieuwe Confederate States of America vormen.

Maar dat is niet alles. 'Dixie' verwijst ook naar een bankbiljet dat van de Citizens State Bank afkomstig is. Die bank bevindt zich in het Franse deel van New Orleans. Aanvankelijk worden de biljetten alleen in New Orleans verspreid, maar later ook door andere banken in Louisiana. Misschien is het kwartje al gevallen, maar het gaat hier dus om biljetten van tien dollar, die een labeltje 'dix' meekrijgen, wat Frans is voor tien. Door Engelssprekenden worden de biljetten 'dixies' genoemd en hierdoor krijgen New Orleans en het Franstalige deel van Louisiana de naam 'dixieland' mee. Uiteindelijk breidt de term zich uit als verwijzing naar de zuidelijke Staten in het algemeen. De Original Dixieland Jass Band wordt ernaar genoemd en daarop werd 'dixieland' ook de aanduiding voor de muziekstijl die zij speelden.