Sam Rivers

Opleiding

Rivers' vader is kerkmuzikant, die rond heeft gereisd met een gospelkwartet. Rivers groeit op in Chicago en daarna in Little Rock, AR, waar zijn moeder muziekles en sociologie geeft op het Shorter College. Hij is vijf als hij piano en vioolles krijgt. Later speelt hij trombone voordat hij voor de tenorsax kiest. Zijn eerste indrukken doet hij op van Don Byas, Coleman Hawkins, Lester Young en Buddy Tate. Rivers verhuist naar Boston in 1947, em studeert aan het Boston Conservatory of Music en vervolgens aan de Boston University. Daar speelt hij in het bigbandje van Herb Pomeroy, waarin ook in de eerste jaren '50 spelers zitten als Jaki Byard, Nat Pierce, Quincy Jones en Serge Chaloff.

Aan het werk

Rivers studeert af in 1952. Hij woont een tijdje in Florida, gaat terug naar Boston in 1958 en speelt weer bij Pomeroy. Rivers doet mee in het lokale circuit. Hij richt zijn eigen kwartet op met pianist Hal Galper en maakt zijn eerste Blue Note plaat met pianist/componist Tadd Dameron. In 1959 begint hij met de 13-jarige Tony Williams te spelen. In die tijd raakt Rivers betrokken bij de avant-garde. Hij ontwikkelt met Williams een vrije improvisatie groep. Misschien vanwege zijn educatieve achtergrond heeft Rivers een wat klassiekere benadering van de freejazz dan zijn tijdgenoot Ornette Coleman, die uit de blues is voortgekomen.

Bewustzijn

Begin zestiger jaren werkt Rivers samen met Archie Shepp, Bill Dixon, Paul Bley en Cecil Taylor die allen lid van het Jazz Composer's Guild zijn. In 1964 gaat Rivers naar New York. In die maand juli huurt Miles Davis hem in op aanraden van Tony Williams. De groep geeft drie concerten in Japan; één wordt opgenomen en uitgebracht. In augustus 1964, als gevolg van zijn korte ervaring met Davis, soleert Rivers mee op "Lifetime" (Blue Note), de eerste plaat onder Williams' leiding. Nog later dat jaar, leidt Rivers zijn eigen sessie voor Blue Note: "Fuchsia Swing Song", die zijn "binnenstebuiten" benadering ondersteunt. Rivers leidt nog vier projecten voor Blue Note in de '60s. In het middelste stuk van dat decennium, maakt hij ook opnamen met Larry Young, Bobby Hutcherson en Andrew Hill.

Een eigen zaak

In 1969 reist hij door Europa met Cecil Taylor in een band met ook Andrew Cyrille en Jimmy Lyons. In 1970 opent Rivers, samen met zijn vrouw Bea, een studio in Harlem waar hij repetities houdt in muziek en dans. De onderneming verhuist naar een pakhuis in Soho zuidelijker in New York City. Onder de naam Studio Rivbea, wordt deze ruimte één van de meest beroemde plekken voor de presentatie van nieuwe jazz. Zijn eigen Rivbea Orchestra oefent er en treedt er op net als zijn trio en zijn Winds of Change houtblazersensemble. Rivers' trio is in die dagen een free improvisation ensemble in de meest pure zin van het woord. Er wordt gewerkt zonder bladmuziek of wat dan ook aan papier, er wordt vertrouwd op de bewustzijnsstroom en dat was een structureel andere benadering dan de tête-à-tête stijl die de freejazz op dat moment nog beheerst. Veel van deze '70s muziek wordt vastgelegd op het Impulse! label.

Pensioen in Florida?

In 1976 gaat Rivers samenwerken met bassist Dave Holland. Het duo neemt genoeg muziek op voor twee albums, die beiden worden uitgegeven op het Improvising Artists label. Later krijgt Rivers minder gelegenheid om op te nemen, maar voor ECM maakt hij zijn "Contrasts" album. Dat is een hoogtepunt in zijn post-Blue Note werk. In de jaren '80 verhuist Rivers naar Orlando, FL, waar hij een eigen circuit ontwikkelt. Rivers vormt een nieuwe aflevering van zijn Rivbea Orchestra, met plaatselijke muzikanten die hun kost verdienen in de themaparken en de talloze toerstische attracties. In de '80er en '90er jaren maakt Rivers platen op zijn eigen Rivbea Sound label en ook een paar ongunstig ontvangen big band albums voor RCA. Sam Rivers is op 88-jarige leeftijd overleden op 26 december 2011 aan een longontsteking.