Van Selma naar Montgomery

Deze week besteden we bij Radio 6 aandacht aan de film Selma die donderdag 19 februari uitkomt. Niet alleen vanwege het omstreden verhaal, maar vooral ook vanwege de passende soundtrack met onder andere muziek van Otis Redding, Curtis Mayfield en John Legend. Voordat we verdergaan, vertellen we hier het verhaal achter de film.

Vreedzaam strijden voor gelijke rechten

Selma gaat over de protestmars van Selma naar Montgomery in 1965 waarbij vreedzaam gestreden werd voor gelijke stemrechten voor blanke en zwarte Amerikanen. Burgerrechtenactivist Martin Luther King was een van de leiders van deze mars, nadat hij voorheen al de Montgomery-busboycot leidde en de beroemde ‘I Have a Dream’-speech gaf.

De niet zo Civil Rights Act

In 1964 ontving King dan ook de Nobelprijs voor de vrede. Een prijs die hem een ruggensteun bood voor de gebeurtenissen die zouden volgen. Datzelfde jaar werd de Civil Rights Act ingevoerd die een einde moest maken aan openbare rassenscheiding en het fundament legde voor kiezersregistratie voor blanken en zwarten. Daarmee was de kiezersdiscriminatie van Afro-Amerikanen echter nog niet opgelost.

Problemen in het zuiden

Vooral in de zuidelijke staten bleef dit een probleem. Door een standvastige oppositie van George Wallace, de staatsgouverneur van Alabama, en een lokale sheriff in Dallas County stond uiteindelijk maar 2% van de Afro-Amerikanen geregistreerd om te stemmen. Dat was voor Martin Luther King en de SCLC (Southern Christian Leadership Council) een schop tegen het zere been en aanleiding om de stad Selma middelpunt van de actie tegen kiezersdiscriminatie te maken.

Demonstranten worden aangevallen

Een aantal gruwelijke gebeurtenissen volgden. Tijdens verkiezingen in januari 1965 ging Annie Lee Cooper (in de film gespeeld door Oprah Winfrey) toch in de rij staan om te stemmen, ondanks dat ze niet op de lijst stond. Ze was niet van plan weg te gaan en werd daarom gearresteerd door sheriff Jim Clark op verdenking van doodslag.

Een maand later werden vreedzame demonstranten aangevallen bij het stadje Marion door blanke voorstanders van rassenscheiding. In alle chaos werd Afro-Amerikaan Jimmie Lee Jackson doodgeschoten door een soldaat van de staat Alabama. Als reactie op deze gebeurtenissen organiseerden King en SCLC een grote protestmars van Selma naar Montgomery van 87 kilometer.

Van Selma...

Op 7 maart vertrokken zo’n 600 man uit Selma die al snel werden tegengehouden door de marechaussee van Alabama met zwaaiende zwepen, knuppels en traangas. Deze bloederige gebeurtenis (beter bekend als ‘Bloody Sunday’) werd uitgezonden op nationale televisie en schokte veel Amerikanen en leiders over de hele wereld.

Vreedzame beslissing eindigt in geweld

Twee dagen later probeerden ze opnieuw om de mars te starten, maar nadat de marechaussee weer opdook keerden ze terug om een volgende confrontatie te voorkomen. Ondanks deze vreedzame beslissing werd de blanke minister James Reeb die nacht doodgeslagen door blanke racisten, terwijl hij vanuit Massachusetts was gekomen om de demonstranten bij te staan.

President Johnson: "We shall overcome"

Vanaf dat moment werd de zaak een nationaal probleem. President Lyndon Johnson gaf een toespraak op televisie waarin hij steun betuigde aan de demonstranten en pleitte voor een nieuwe kieswet: “Their cause must be our cause too. Because it is not just Negroes, but really it is all of us, who must overcome the crippling legacy of bigotry and injustice. And we shall overcome.” Waarmee hij natuurlijk een duidelijke verwijzing maakte naar Pete Seeger's 'We Shall Overcome', dat al sinds de jaren vijftig een anthem was van de Burgerrechtenbeweging.

Driemaal is scheepsrecht

Op 21 maart vertrokken voor de derde keer 2000 mensen uit Selma, terwijl ze beschermd werden door het nationale leger en National Guard van Alabama, op dringend verzoek van president Johnson. Ze liepen 12 uur per dag en sliepen tussendoor in weilanden. Ondertussen werden ze bijgestaan en vermaakt door beroemdheden als Harry Belafonte en Lena Horne.

De route naar Montgomery

Harry Belafonte en Martin Luther King tijdens de mars (bron)

"Lena Horne and Sheriff Clark are dancing cheek to cheek"

In het nummer ‘National Brotherhood Week’ zong Tom Lehrer over de ironie van de nationale verbroederingsweek en refereerde daarbij ook aan de Selma protesten met de zin “Lena Horne and Sheriff Clark are dancing cheek to cheek”.

... naar Montgomery

Vier dagen later bereikten ze Montgomery waar 50.000 mensen, zowel zwart als blank, hen opwachtten om Martin Luther King en anderen te horen spreken.

Mission accomplished

In augustus dat jaar werd de Voting Rights Act ingevoerd waardoor alle Afro-Amerikanen daadwerkelijk stemrecht kregen.