Programma

Napoleon Bonaparte: vieren of herdenken?

  1. Nieuwschevron right
  2. Napoleon Bonaparte: vieren of herdenken?

Tweehonderd jaar geleden overleed Napoleon Bonaparte; een van de belangrijkste figuren uit de Europese geschiedenis, maar zeker niet onomstreden. Vandaar dat Frankrijk in zijn maag zat met de vraag wat te doen rondom het jubileum van zijn overlijden.

Tot op de dag van vandaag staat onze westerse samenleving onder directe invloed van het bewind van Bonaparte. Denk aan de invoering van het metrieke stelsel, het burgerlijk wetboek en rechts rijden (toen nog met paard en wagen). Het nalatenschap van Napoleon Bonaparte is desondanks gecompliceerd. Moet zijn leven gevierd worden of enkel worden herdacht? Gijs Staverman praat hierover met de Vlaamse auteur Bart Van Loo, schrijver van het boek Napoleon: Schaduw Van De Revolutie.

Slavernij en vrouwenrechten

Frankrijk worstelde heel erg met dit vraagstuk, maar koos uiteindelijk voor een sobere herdenking. Terecht, volgens Van Loo. “Wat is de kritiek die in Frankrijk, maar ook bij ons, naar boven komt? Er wordt gezegd: ‘Hij voerde de slavernij opnieuw in en hij was een vrouwenhater.’ En dat zegt veel over wie wij zijn. Wij vinden dat vandaag belangrijk. Wij pikken uit heel dat Napoleon-epos dat eruit. Vrouwenrechten, koloniale erfenis, Black Lives Matter; dat is waar wij mee bezig zijn.”

Dictatuur van de zuiverheid

Van Loo beschrijft het als een ‘terecht eisenpakket’, al belicht hij ook de keerzijde. “Verdedigers van Napoleon zeggen: ‘Maar wacht eens even. Je kunt niet met de morele superioriteit van vandaag naar het verleden kijken. Je moet het in de tijd plaatsen.’” Vanuit geschiedkundig oogpunt is Van Loo het daarmee eens. “Die dictatuur van de zuiverheid voelen we vandaag ook een beetje”, stelt hij. “Dat is een gevaarlijk hellend vlak. Ik denk niet dat we in die val moeten trappen.”

Hoe kijkt Van Loo naar Macrons herdenking van Napoleon Bonaparte?
(Tekst loopt door onder de video)

Ambivalentie van de geschiedenis

De schrijver betoogt dat als Napoleon eerder was gestorven, voordat zijn machtslust op zulke buitensporige wijze naar boven kwam, we hem nu in een ander licht hadden gezien. “We mogen niet de positieve verwezenlijkingen van de jonge Bonaparte gebruiken om de despotische Napoleon goed te praten”, oordeelt hij desondanks. “Het is één en dezelfde persoon. Dat is de ambivalentie van de geschiedenis. Goed en kwaad kunnen we nog niet met de beste guillotine uit de geschiedenis van elkaar scheiden.”

Waterloo

Ondanks zijn vele triomfen op het Europese continent is het vooral de nederlaag bij Waterloo die onlosmakelijk verbonden is aan de herinnering aan generaal, dictator en keizer Napoleon Bonaparte. De laatste zes jaar van zijn leven brengt Bonaparte in ballingschap door op Sint-Helena, een eiland in de Atlantische Oceaan, tweeduizend kilometer van de Afrikaanse kust en ver weg van het continent dat hij ooit veroverde. Hij overlijdt in 1821 op 51-jarige leeftijd, mogelijk aan maagkanker.

Gijs 2.0

Je hoort Gijs 2.0 iedere werkdag tussen 12.00 en 14.00 uur op NPO Radio 2.

Foto omslag: ANP

Ster advertentie
Ster advertentie